Organizacja loterii w Polsce wiąże się z obowiązkiem spełnienia określonych wymagań prawnych. Najważniejszym dokumentem określającym specyfikę loterii i obowiązki organizatora w polskim prawie jest Ustawa o grach hazardowych z dnia 19 listopada 2009 roku. To akt prawny, który wyróżnia różne rodzaje loterii oraz przepisy dotyczące ich przeprowadzenia. Każdy organizator loterii powinien dokładnie zapoznać się z jej zapisami, zanim przystąpi do organizacji swojego projektu.

Czym jest Ustawa o grach hazardowych?

Ustawa o grach hazardowych to polski akt prawny, który wprowadza przepisy i reguluje proces przeprowadzania loterii na terenie Polski. Dokument ten wszedł w życie 1 stycznia 2010 roku, a jego ostatnia nowelizacja miała miejsce 1 kwietnia 2017 roku.

Nowelizacja z 1 kwietnia 2017 roku

Ostatnia nowelizacja ustawy o grach hazardowych poświęca wiele miejsca organizacji gier z wykorzystaniem urządzeń losujących, urządzeń do gier i automatów. Ponadto uwzględniono w niej nowy rodzaj gier hazardowych, które zawierane są w przestrzeni internetowej. Nowelizacja ustawy sprawiła, że zalegalizowano wybrane gry w przestrzeni online.

Nowelizacja sprawiła również, że nielegalne stało się obstawianie w zagranicznych podmiotach hazardowych, a ich domeny są blokowane przez dostawców internetu oraz operatorów płatności.

Co znajduje się w zapisach ustawy o grach hazardowych?

Zapisy ustawy o grach hazardowych w prosty sposób definiują, czym są m.in. loterie promocyjne, loterie fantowe, loterie audioteksowe i loterie pieniężne. Ustawa określa także zasady prowadzenia loterii. Ponadto dokument ten wskazuje na wszystkie obowiązki organizatora loterii oraz organy, które nadzorują jej prawidłowy przebieg i są uprawnione do przeprowadzania ewentualnych kontroli.

Poniżej przedstawiam najważniejsze punkty Ustawy wraz z ich krótkim opisem.

Czym są gry hazardowe?

Według powszechnie przyjętej definicji grami hazardowymi określa się wszelkie gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe, gdzie o ewentualnej wygranej decyduje los (przypadek) lub algorytm, który nawiązuje swoim działaniem do wyników losowych.

Zgodnie z Ustawą do gier hazardowych zalicza się: gry losowe, gry w karty, zakłady wzajemne (zakłady bukmacherskie) oraz gry na automatach.

Gry losowe wg Ustawy

W tym tekście skupię się przede wszystkim na grach losowych. W zbiorze gier losowych według Ustawy znajdują się:

  • gry liczbowe,
  • loteria pieniężna,
  • gra telebingo,
  • gry cylindryczne,
  • gry w kości,
  • gry bingo pieniężne,
  • gry bingo fantowe,
  • loteria fantowa,
  • loteria promocyjna,
  • loteria audioteksowa.

Czym jest loteria?

Według artykułu 2 Ustawy o grach hazardowych loterie to gry losowe (również w przestrzeni internetowej), w których uczestnicy mają szanse na “wygrane pieniężne lub rzeczowe”, a rozstrzygnięcie gry zależy od przypadku.

Jakie są rodzaje loterii?

Wspomniany akt prawny wyróżnia cztery podstawowe rodzaje loterii. Są to: loteria pieniężna, loteria fantowa, loteria audioteksowa i loteria promocyjna. Poniżej przedstawiam krótkie opisy poszczególnych rodzajów loterii.

Loterie pieniężne

Loteria pieniężna to gra losowa, w której “uczestniczy się przez nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze”. W przypadku loterii pieniężnej podmiot organizujący loterię oferuje tylko nagrody pieniężne.

Loterie fantowe

Loteria fantowa to gra losowa, w której “uczestniczy się przez nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze”. Urządzanie loterii fantowej polega na oferowaniu w niej tylko nagród rzeczowych, a dochód z gry przeznaczony jest na cel dobroczynny.

Mała loteria fantowa

W grach losowych funkcjonuje także mała loteria fantowa. Charakteryzuje się tym, że pula nagród nie przekracza kwoty bazowej. Takie loterie można organizować na podstawie zgłoszenia, a nie otrzymanego zezwolenie. Zgłoszenie musi nastąpić minimum 30 dni przed terminem, w którym rozpoczyna się mała loteria fantowa.

Loterie audioteksowe

Loteria audioteksowa to gra losowa, w której uczestnicy się w sposób odpłatny. Organizację loterii audioteksowej określa zapis Ustawy i wskazano w niej na dwa rodzaje tej loterii. Udział w niej możliwy jest za pomocą odpłatnego połączenia telefonicznego lub wysłania wiadomości tekstowej za pośrednictwem publicznej sieci.

Loterie promocyjne

Loteria promocyjna to gra losowa, w której uczestniczy się poprzez nabycie usługi, towaru lub innych dowodów udziału. Udział w loterii promocyjnej jest nieodpłatny, a organizator może oferować w niej wygrane rzeczowe lub pieniężne.

Organizator loterii

Organizatorem loterii nazywany jest podmiot, który odpowiada za organizację loterii. Zgodnie z ustawą o grach hazardowych, na podmiocie tym spoczywa szereg obowiązków, z których musi się wywiązać przed, w trakcie, oraz po przeprowadzonej loterii. Szczegółowe zasady organizacji loterii znajdują się w tekście Ustawy.

Obowiązki organizatora wg Ustawy

Organizator loterii musi przede wszystkim przestrzegać przepisów prawnych, które narzucone są przez Ustawę Hazardową oraz dodatkowe akty prawne.

W przypadku loterii fantowej lub gry bingo fantowe, organizator musi przeznaczyć cały dochód z akcji zgodnie z celami określonymi w zezwoleniu oraz w załączonym regulaminie. Dochód przeznaczany jest na cele społecznie użyteczne, w tym przede wszystkim cele dobroczynne. Informację o realizacji tego wymogu organizator musi dostarczyć w terminie maksymalnie 30 dni po zakończeniu loterii fantowej.

Ponadto organizator loterii fantowej oraz loterii pieniężnej zobowiązany jest do zabezpieczenia dowodów udziału w grze oraz losów przed ewentualnym sfałszowaniem lub wcześniejszym odczytaniem rozstrzygnięcia loterii. Wśród potencjalnych zagrożeń wymienia się: prześwietlenia, zdrapania farby ochronnej, czy też otwarcie urządzenia losującego.

W przypadku organizacji loterii fantowej lub pieniężnej organizator zobowiązany jest do przekazywania informacji o jej przebiegu właściwemu naczelnikowi Urzędu Celno-Skarbowego. Informacja ta może być przekazywana w postaci elektronicznej lub papierowej. Wśród niezbędnych informacji znajdują się m.in.: informacja o wynikach, reklamacjach, zawiadomienie o zamiarze zniszczenia losów lub innych udziałów w grze. Komunikat ten powinien zostać dostarczony na minimum 7 dni przed planowanym zniszczeniem.

Zorganizować loterię fantową można po dokonaniu zgłoszenia. W przypadku jakiejkolwiek zmiany w regulaminie organizator musi poinformować właściwy organ o zmianie nie później niż w terminie 3 dni od jej dokonania.

Zezwolenie na przeprowadzenie loterii

Zorganizować loterię można na podstawie otrzymanego zezwolenia. Za wydanie zezwolenia na przeprowadzenie loterii promocyjnej, loterii fantowej oraz loterii audioteksowej odpowiedzialny jest Dyrektor Izby Administracji Skarbowej. Wniosek o zezwolenie składa się do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej, który jest właściwy ze względu na obszar prowadzonej loterii i miejsce jej urządzenia.

Co musi znaleźć się we wniosku?

Udzielenie zezwolenia możliwe jest po otrzymaniu przez organ wydający poprawnie wypełnionego wniosku. We wniosku należy podać następujące informacje:

  • dane rejestrowe oraz status prawny podmiotu występującego o udzielenie zezwolenia, w tym: nazwę podmiotu urządzającego loterię, numer KRS w przypadku spółek handlowych, numer KRS oddziału w przypadku zagranicznych podmiotów, numer CEIDG w przypadku innej osobowości prawnej;
  • dane osób zarządzających podmiotem oraz reprezentantów, w tym m.in. imię i nazwisko, seria i numer dokumentu tożsamości, obywatelstwo;
  • obszar terytorialny, gdzie będzie zorganizowana loteria;
  • czas trwania loterii;
  • przewidywana sprzedaż losów oraz termin zakończenia sprzedaży towarów promocyjnych;
  • gwarancja wydania nagród;
  • zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą składek ZUS, należności celnych i podatków;
  • potwierdzenie legalności środków przeznaczonych na organizację danej loterii;
  • projekt regulaminu gry;

Loteria fantowa – dodatkowe wymagania

Loterie fantowe mają dodatkowe wymagania. Organizację loterii fantowej rozpoczyna się od złożenia wniosku, w którym, poza wskazanymi wcześniej informacjami, należy uwzględnić także:

  • cel, na który zostanie przeznaczony dochód;
  • rodzaj organizacji gry;
  • ekspertyza dowodów uczestnictwa lub losów oraz potwierdzenie ich zabezpieczenia;
  • zaświadczenia o niekaralności za umyślne przestępstwo.

Kiedy złożyć wniosek o zezwolenie na loterię?

Właściwy organ rozpatruje wniosek w ciągu maksymalnie 2 miesięcy od jego złożenia. Oznacza to, że chcąc zorganizować loterię, należy zadbać o wypełnienie obowiązków formalnych z odpowiednim wyprzedzeniem. Zezwolenie wydawane przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej jest wydawane na czas urządzania loterii, jednak nie może przekroczyć 2 lat. Zezwolenie zawiera również zaakceptowany regulamin.

Czy zezwolenie jest płatne?

Organizator zobowiązany jest do wniesienia opłaty za wydanie zezwolenia. Organizując loterię fantową, należy dokonać opłaty bazowej na poziomie 100% przy organizowaniu loterii w więcej niż jednym województwie. W przypadku jednego województwa opłata wynosi 50% kwoty bazowej.

W przypadku loterii promocyjnej i audioteksowej uwzględnia się wartość puli nagród. Opłata wynosi minimum 10% tej wartości, jednak nie może być niższa niż 50% kwoty bazowej.

Regulamin gry

Organizację loterii promocyjnej, fantowej, czy też audiotekstowej należy oprzeć o regulamin. Jego przygotowanie to obowiązek każdego organizatora. Regulamin to jeden z dokumentów, który tworzony jest dla zapewnienia prawidłowości urządzania loterii. W regulaminie gry należy uwzględnić m.in.:

  • nazwę loterii;
  • wskazanie organu wydającego zezwolenie;
  • nazwę organizatora;
  • obszar organizacji loterii;
  • liczbę losów;
  • ceny losów;
  • termin losowania nagród;
  • miejsce wydawania nagród;
  • termin wypłat nagród;
  • sposób prowadzenia gry;
  • gwarancję prawidłowości organizacji loterii;
  • sposób zgłaszania roszczeń i terminy rozpatrywania reklamacji;
  • łączna wartość puli wygranych.

Kontrola loterii

Podmioty organizujące gry losowe, w tym loterie, powinny być przygotowane na ewentualne kontrole. Kontrola może być przeprowadzona w każdym momencie i przeprowadzana jest przez Służbę Celną. W przypadku niezgłoszenia loterii organizator może podlegać karze. Decyzję o wysokości kary podejmuje Naczelnik właściwego Urzędu Celnego.

Nielegalna loteria może być dużym zagrożeniem dla organizatora, dlatego warto zadbać o spełnienie wszystkich wymogów formalnych i organizację loterii w zgodzie z przepisami prawa.

Zakres kontroli możliwej do przeprowadzenia przez Służbę Celną określa Ustawa o Służbie Celnej. Zakres kar określony jest w przepisach Kodeksu Karnego Skarbowego. Z tymi dokumentami powinni zapoznać się wszyscy organizatorzy loterii, zanim zdecydują się na rozpoczęcie działalności loteryjnej. 

Urządzenia losujące

Ustawa hazardowa wskazuje na możliwość wykorzystania w rozstrzygnięciu loterii urządzenia losującego. Według aktu prawnego jest to przyrząd (urządzenie, mechanizm, oprogramowanie), który jest niezbędny do wyłonienia zwycięzcy w grach hazardowych. Rolę takiego automatu mogą pełnić między innymi komputery. Urzędzie losujące musi zostać zarejestrowane przez Naczelnika Urzędu Celnego.

Ewidencje i zaświadczenia

Jednym z obowiązków organizatora loterii jest prowadzenie ewidencji wygranych. Wymóg ten związany jest z przepisami Ustawy Hazardowej. Podmiot urządzający loterię zobowiązany jest wystawiania imiennych zaświadczeń o wygranej. Ponadto musi prowadzić ewidencję zaświadczeń oraz przechowywanie ich odpisów dla dokumentów wydanych na przestrzeni ostatnich 5 lat (rozpoczynając od końca roku kalendarzowego). Ewidencja może zostać udostępniona Naczelnikowi Urzędu Celnego.

Organizator musi prowadzić także ewidencję wypłaconych nagród, których wartość osiąga minimum 20 000 złotych. Sposób wydawania oraz administrowania zaświadczeniami reguluje Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22.06.2010 roku. W tym dokumencie dokładnie opisano sposób prowadzenia ewidencji przez organizatora loterii.

Zobowiązania podatkowe

W art. 71 ust. 1 Ustawy Hazardowej określono zobowiązania podatkowe. Według ustawy podatnikiem podatku od gier hazardowych jest osoba fizyczna, podmiot o osobowości prawnej lub jednostka organizacyjna, które organizuje gry hazardowe. Ustawa jednak wskazuje na jeden wyjątek, który dotyczy loterii promocyjnych. Zgodnie z nim, z przedmiotu opodatkowania od gier hazardowych wyłączona jest loteria promocyjna.

Udział w loterii promocyjnej jest sam w sobie nieodpłatny, dlatego podmiot organizujący loterię promocyjną nie uzyskuje żadnego przychodu. To sprawia, że automatycznie nie ma podstaw do opodatkowania takiej loterii promocyjnej. Jeżeli organizator nie uzyskuje przychodu, to nie jest zobowiązany do płatności podatku od gier. Informacja ta zapisana jest w art. 71 ust. 2 pkt 1 wspomnianej ustawy.

Organizacja loterii promocyjnej a podatek PIT

Zgodnie z ustawą o PIT, osoby fizyczne prowadzące działalność, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne zobowiązane są do płatności 10% zryczałtowanego podatku dochodowego. W związku z tym płatnicy (organizatorze loterii promocyjnych), muszą pobierać zryczałtowany podatek od wypłat lub stawianych dla podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z nagród.

Jeżeli uczestnicy loterii mogą otrzymać nagrody rzeczowe, to podatnik (uczestnik), zobowiązany jest do wpłaty zaliczki lub zryczałtowanego podatku na rzecz organizatora. Jeżeli do wygrania są nagrody finansowe, to do laureatów trafia 90% ich sumy. Pozostała rozliczana jest w postaci PIT.

Dobre przygotowanie to klucz do sukcesu loterii

Organizator każdej loterii powinien na początku dobrze się do niej przygotować. Rekomenduje się zapoznanie z dostępnymi aktami prawnymi, które regulują przeprowadzania  loterii, sposoby wypłat nagród oraz inne obowiązki organizatora. Poza Ustawą Hazardową warto zapoznać się także z Kodeksem Karnym Skarbowym, Ustawą o Służbie Celnej oraz Ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odpowiednie przygotowanie organizatora sprawi, że loteria promocyjna zostanie przeprowadzona w sposób legalny i w zgodzie z obowiązującymi wymogami. Pozwoli to także zadbać o bezpieczeństwo uczestników loterii oraz jej organizatora.