Czy hazard kryje się w Twoim telefonie? Psycholog Anita Koczorowska z psychoradnia.pl analizuje zagrożenia związane z hazardowymi mechanizmami w grach i aplikacjach, w tym lootboxy. Artykuł porusza podobieństwa lootboxów do gier hazardowych, potencjalne ryzyko losowych nagród w aplikacjach codziennego użytku oraz odpowiedzialność twórców za ochronę dzieci i młodzieży przed negatywnymi skutkami wzmocnień nieregularnych. Zachęcamy do dyskusji nad granicą między rozrywką a hazardem w cyfrowym świecie.

Wirtualne Skrzynki. Loot-boxy. Skrzynki łupów. Key-drop. Twich.

Z hazardem zazwyczaj kojarzymy kasyna, automaty do gier czy zakłady sportowe. Jednak mechanizmy, które potrafią wciągnąć i uzależnić, coraz częściej spotykamy w miejscach, gdzie byśmy się ich nie spodziewali – w naszych ulubionych grach komputerowych, a nawet w aplikacjach, które ułatwiają nam codzienne życie. Czy zdarzyło Ci się kiedyś z ekscytacją otwierać wirtualną skrzynkę z nadzieją na rzadki przedmiot? A może z ciekawością klikałeś w aplikację, licząc na niespodziankę? Jeśli tak, ten artykuł jest dla Ciebie. Porozmawiajmy o zagrożeniach związanych z hazardowymi mechanizmami ukrytymi w cyfrowym świecie.

Lootboxy w Grach. Co to są lootboxy?

W ostatnich latach model free-to-play zdominował rynek gier komputerowych. Utrzymanie takich gier opiera się na mikrotransakcjach, często przyjmujących formę lootboxów, czyli skrzyń z losową zawartością. Psychologowie i naukowcy alarmują, że lootboxy wykazują silne podobieństwo do gier hazardowych ze względu na ich uzależniający charakter i mechanizm oparty na losowości. Gracz płaci prawdziwe pieniądze (lub wirtualną walutę zdobytą za prawdziwe pieniądze) za szansę otrzymania wartościowego przedmiotu, podobnie jak przy grze na automatach. Badania wykazały nawet, że zachowania graczy otwierających lootboxy nie różnią się znacząco od zachowań osób grających w sloty. Co więcej, symulacja efektu „near-miss” (prawie wygranej) przy otwieraniu lootboxów zwiększa chęć do dalszego otwierania skrzyń, co jest znanym mechanizmem w klasycznym hazardzie.

Losowe Nagrody w Aplikacjach Codziennego Użytku

Ale problem nie ogranicza się tylko do gier. Zastanówmy się nad aplikacjami, z których korzystamy na co dzień. Czy aplikacja do odbioru przesyłek z automatów paczkowych mogłaby zawierać element losowej nagrody za odebranie paczki w określonym terminie? Choć w tej chwili może to brzmieć abstrakcyjnie, mechanizm losowej nagrody, oparty na tzw. wzmocnieniu nieregularnym, jest niezwykle silny w kształtowaniu zachowań. Nieregularne, nieprzewidywalne nagrody są bardziej skuteczne w utrzymaniu zaangażowania niż nagrody regularne. W kontekście hazardu w grach, młodzi ludzie przyznają, że kupują lootboxy nie tylko dla oczekiwanej nagrody, ale także dla dreszczyku emocji i ekscytacji związanej z otwieraniem skrzynek. Czy podobny mechanizm ciekawości i oczekiwania niespodzianki nie mógłby być wykorzystany w innych aplikacjach, potencjalnie prowadząc do nadmiernego angażowania się użytkowników?

Czy lootboxy są legalne?

W Polsce, zgodnie z prawem, organizowanie loterii promocyjnych jest dozwolone. Teoretycznie więc, umieszczanie lootboxów czy innych losowych nagród w aplikacjach nie jest zakazane. Jednak to rodzi ogromną odpowiedzialność po stronie twórców tych aplikacji. Szczególnie narażone na negatywne skutki hazardowych mechanizmów są dzieci i młodzież. Charakteryzują się większą impulsywnością, skłonnością do podejmowania ryzyka i silniejszym przeżywaniem emocji związanych z wygraną i przegraną. Dodatkowo, nie w pełni rozumieją mechanizmów prawdopodobieństwa. Świadome projektowanie aplikacji z elementami losowości, które mogą wywoływać emocje podobne do tych związanych z hazardem, bez odpowiednich zabezpieczeń, jest nieetyczne i może prowadzić do poważnych konsekwencji dla młodych użytkowników.

Zwodniczy Design Lootboxów

Twórcy gier często projektują lootboxy tak, aby były wizualnie i dźwiękowo atrakcyjne, wzmacniając pozytywne doznania i zachęcając do dalszych zakupów. Ukrywanie prawdziwej wartości wydawanych pieniędzy poprzez stosowanie wirtualnych walut również zaburza poczucie kontroli nad wydatkami. Co więcej, możliwość handlu wirtualnymi przedmiotami buduje u młodych ludzi przekonanie o opłacalności inwestycji w losowe nagrody.

Czy lootboxy to już hazard?

Czy granica między niewinną rozrywką a mechanizmami hazardowymi niebezpiecznie się zaciera? Jak możemy chronić młode pokolenie przed negatywnymi skutkami wzmocnień nieregularnych w cyfrowym świecie? Czy twórcy aplikacji, nawet tych codziennego użytku, nie powinni wprowadzać mechanizmów weryfikacji wieku, limitów wydatków czy ostrzeżeń o ryzyku?

Zachęcam profesjonalistów zajmujących się tworzeniem loterii do refleksji i udziału w dyskusji na ten ważny temat. Świadomość zagrożeń to pierwszy krok do odpowiedzialnego korzystania z technologii i ochrony naszych dzieci przed potencjalnie szkodliwymi mechanizmami.

Anita Koczorowska • Psycholog, Terapeuta, PsychoRadnia.pl